ECJbX0hoe8zCbGavCmHBCWTX36c

Φίλες και φίλοι,

Σας καλωσορίζω στην προσωπική μου ιστοσελίδα «Περί Αλός» (Αλς = αρχ. ελληνικά = η θάλασσα).
Εδώ θα βρείτε σκέψεις και μελέτες για τις ένδοξες στιγμές της ιστορίας που γράφτηκε στις θάλασσες, μέσα από τις οποίες καθορίστηκε η μορφή του σύγχρονου κόσμου. Κάθε εβδομάδα, νέες, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις θα σας κρατούν συντροφιά.

Επιβιβαστείτε ν’ απολαύσουμε παρέα το ταξίδι…


Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς - Ερευνήτρια Ναυτικής Ιστορίας




Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2011

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΑΥΤΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΣΤΑΘΕΡΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
Περί Αλός
Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου
Συγγραφεύς – Ναυτικός
Μέλος Ελληνικής Εταιρίας Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ.)

Αποσπάσματα από μελέτη που κατατέθηκε
 και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Προβληματισμοί»,
εκδόσεις ΕΛ.Ε.Σ.ΜΕ, τ. 48, σελ. 13, ΣΕΠ – ΟΚΤ. 2008



Κράνος κορινθιακού τύπου σύνθετης κατασκευής,
βασισμένη σε απεικόνιση αγγείου του 5ου π.χ αιώνα.
Μελέτη-κατασκευή: Δημήτρης Κατσίκης.
ΦΩΤΟ: www.koryvantes.org


Από τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων συμπεραίνεται ότι οι αρχαίοι Έλληνες πριν και κατά την διεξαγωγή μιας ναυμαχίας μελετούσαν τους παράγοντες οι οποίοι μπορούσαν να επηρεάσουν τους τρόπους ενεργείας τους. Υπήρχε από τότε η γνώση ότι θα έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή /εξέταση στα χαρακτηριστικά της περιοχής στην οποία θα διεξάγονταν οι επιχειρήσεις καθώς και στους παράγοντες  θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις δυνατές ενέργειες.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΔΥΝΑΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
α) γενικοί παράγοντες (πολιτικοί, οικονομικοί, & ψυχολογικοί)
β) σταθεροί παράγοντες (υδρογραφία, έδαφος και τοπογραφία, κλίμα & καιρικές συνθήκες, τόποι και αποστάσεις κ.λ.π.) και
γ) εξέταση σχετικής μαχητικής ισχύος (μελέτη αριθμού δυνάμεων που θα αντιπαραταχθούν κλπ.)
Κατά τους σταθερούς παράγοντες εξετάζεται η υδρογραφία (βάθη, ρεύματα, παλίρροια, ναυτιλιακοί κίνδυνοι), το έδαφος και η τοπογραφία (διαμόρφωση ακτογραμμής, νησιώτικα συμπλέγματα), το κλίμα και οι καιρικές συνθήκες, οι τόποι και οι αποστάσεις, οι συνθήκες υγιεινής, τα μόνιμα αμυντικά έργα, οι γραμμές εφοδιασμού και οι επικοινωνίες. Στις περισσότερες ναυμαχίες υπήρχε η γνώση και η εκμετάλλευση των παραγόντων αυτών καθώς και των συνδυασμών τους.
Η πλέον χαρακτηριστική μελέτη των σταθερών παραγόντων ενδέχεται να ήταν εκείνη περί Γεωγραφίας / καιρού. Ο τρόπος εκμετάλλευσής της γινόταν με σκοπό να βελτιστοποιηθεί η χρήση της διαθέσιμης ισχύος (σε συνδυασμό με την εκάστοτε επιλεγόμενη ιδέα ενεργείας).
"γιατί θα είχαν μεγάλο πλεονέκτημα εκείνοι που θα αγωνίζονταν με λίγα πλοία εναντίον πολύ περισσοτέρων στα στενά"
[πολλά γαρ πλεονεκτήσειν εν ταις στενοχωρίαις τους ολίγοις σκάφεσι διαγωνιζομένους προς πολλαπλασίας ναυς][1]
Μια ενδεικτική απόδειξη ελλείψεως μελέτης της Περιοχής Επιχειρήσεων αντλούμε από την ναυμαχία της Λάδης[2]  (499 π.Χ. Μιλήτου άλωσις). Ο Ιωνικός στόλος με την συντριπτική τους ήττα από τους Πέρσες κατανόησαν το πρώτο, μεταξύ άλλων, δίδαγμα που αφορά την εκμετάλλευση του γεωγραφικού χώρου. Στην εν λόγω ναυμαχία τα περσικά πλοία κινούνταν πολύ άνετα στην ευρύτητα του κόλπου της Μιλήτου με αποτέλεσμα να επικρατήσουν πολύ εύκολα στα λίγα πλοία του ελληνικού στόλου που είχαν απομείνει. Αυτό για τους ηττημένους ήταν μια οδυνηρή απόδειξη ελλείψεως μελέτης της Περιοχής Επιχειρήσεων. Αργότερα όμως με τις ναυμαχίες στο Αρτεμίσιο και στην Σαλαμίνα απέδειξαν ότι ήταν όχι μόνο άριστοι μαθητές ναυτικής τακτικής αλλά και δάσκαλοι του ναυτικού πολέμου.
Κατά την ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) έγινε παραδειγματική στην ιστορία επιλογή της Περιοχής Επιχειρήσεων σε σχέση με τις Εχθρικές Δυνατότητες. Η αριθμητική υπεροχή των περσικών πλοίων εξουδετερώθηκε στα περιορισμένα ύδατα της Σαλαμίνας. Ο δυσανάλογα μεγάλος αριθμός των περσικών πλοίων δεν αποτελούσε πλέον απειλή αφού αναγκαστικά στριμώχθηκε ενώ ταυτόχρονα εξαφανίστηκε η συνοχή του καθώς δεν υπήρχαν ικανότητες ελιγμού με αποτέλεσμα στο τέλος να επικρατήσει σύγχυση. Επί πλέον εκμεταλλευόμενοι οι Έλληνες τις καιρικές συνθήκες (ισχυροί ΒΔ άνεμοι) δημιούργησαν συνθήκες δυσμενών πλεύσεων στον εχθρικό στόλο ο οποίος δεν έλαβε σοβαρά υπ' όψιν τον παράγοντα γεωγραφίας/ καιρού.
Συνδυασμούς από τους σταθερούς παράγοντες (και όχι μόνο) αντλούμε από πολλές ναυμαχίες.
Κατά την ναυμαχία της Κυζίκου (410 π.Χ.) ο Αλκιβιάδης εκμεταλλεύτηκε τον παράγοντα έδαφος & τοπογραφία για να προκαλέσει τον ναύαρχο του Σπαρτιατικού στόλου Μίνδαρο σε ναυμαχία αφού ο τελευταίος φοβόταν να αναμετρηθεί βλέποντας τον υπεράριθμο στόλο του Αλκιβιάδου[3]. Έτσι σκέφτηκε να χωρίσει τον στόλο του σε τρεις μοίρες. Εκείνος προχωρούσε μπροστά με κατεύθυνση προς τον σπαρτιατικό στόλο ενώ αντιθέτως, ο Θηραμένης και ο Θρασύβουλος, οι οποίοι διοικούσαν τις δύο άλλες μοίρες, πήραν κατεύθυνση για το λιμανάκι του ακρωτηρίου Αρτάκη. Το λιμανάκι αυτό (θέση κλειδί για εφεδρείες /αποβατι κές επιχειρήσεις κ.ο.κ) ήταν ιδανικό μέρος για να μην είναι ορατοί από το σημείο που θα πορευόταν ο στόλος του Μινδάρου.
Ο αρχηγός των Λακεδαιμόνίων είδε τον αθηναϊκό στόλο να έρχεται επιθετικά προς το μέρος του, με λιγότερα πλοία από τα δικά του, και τότε ξανοίχτηκε με όλα του τα πλοία για να τον αντιμετωπίσει.
Ο στόλος του Αλκιβιάδου έδειξε τάχα ότι φοβήθηκε την δύναμη του αντιπάλου κι οπισθοχώρησε παρασέρνοντας με αυτόν τον τρόπο τον Μίνδαρο, ο οποίος τον κατεδίωκε στα ανοιχτά. Όταν ξανοίχτηκε ο σπαρτιατικός στόλος αρκετά, τότε ο Αλκιβιάδης έκανε απότομη αναστροφή και ήρθε αντιμέτωπος με τον εχθρό, ενώ ταυτόχρονα ο Θηραμένης και ο Θρασύβουλος κινήθηκαν προς την Κύζικο, αποκλείοντας έτσι την υποχώρηση του εχθρικού στόλου προς την πόλη[4].
Κάτι ανάλογο συναντούμε και κατά την ναυμαχία της Χίου (201 π.Χ Φίλιππος Ε' Μακεδών εναντίον ενωμένου στόλου Περγαμηνών & Ροδίων). Οι σύμμαχοι εκμεταλλεύτηκαν την ύπαρξη των Οινουσσών (θέση κλειδί για κάλυψη ενεργειών εχθρού και απειλή επικοινωνιών) στις επιχειρήσεις τους. Όταν ο Φίλιππος πολιορκούσε την πόλη της Χίου, έφθασαν από τον βορρά οι ενωμένοι στόλοι Περγαμηνών και Ροδίων τους οποίους δεν μπόρεσε να αντιληφθεί εγκαίρως γιατί καλύπτονταν από τις νήσους Οινούσσες. Οι θαλάσσιες επικοινωνίες των Μακεδόνων στα βόρεια της Χίου απειλήθηκαν σοβαρά ενώ ταυτόχρονα η κάλυψη των στόλων από τις Οινούσσες βοήθησαν στον αιφνιδιασμό. Αργότερα όμως, ο Φίλιππος εκμεταλλεύτηκε μια συστάδα νήσων ανατολικά για υποστήριξη (θέση κλειδί για κάλυψη εφεδρειών). Αφού άφησε τον στόλο του ο οποίος υποχωρούσε νότια με τάξη, με μια μοίρα του κι επιβιβαζόμενος σε πολεμικό σκάφος, καιροφυλακτούσε στα δύο μικρά αυτά νησιά στα ανατολικά. Ο Μακεδονικός Στόλος αντεπιτέθηκε κατά των
Ροδίων στα δυτικά και ταυτόχρονα κατά των Περγαμηνών στα ανατολικά επιτυγχάνοντας έτσι τον αιφνιδιασμό και μετέπειτα την επικράτηση[5].

ΦΩΤΟ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ". www.koryvantes.org

Ένα παράδειγμα εξέτασης τόπων & αποστάσεων, γραμμών μεταφορών & ανεφοδιασμού καθώς κι ευκολίας βάσεων, αντλούμε, μεταξύ άλλων, κατά την ναυμαχία που διεξήχθη στους Αιγός Ποταμούς (405 π.Χ.). Οι Αθηναίοι, όταν πληροφορήθηκαν ότι έχασαν την Λάμψακο, αμέσως έπλευσαν προς την Σηστό, πήραν τρόφιμα και αγκυροβόλησαν στους Αιγός Ποταμούς, απέναντι από την Λάμψακο που είχαν αγκυροβολήσει οι εχθροί.
Εκεί τελικώς ήταν και το μέρος όπου διεξήχθη η τελική αναμέτρηση.
Το μέρος όπου επιλέχτηκε να γίνει η αναμέτρηση ήταν ακατάλληλο για τους Αθηναίους γιατί:
α) ο τόπος ήταν μεν παράλιος δεν υπήρχε όμως λιμάνι
β) υπήρχε έλλειψη επαρκών τροφίμων και νερού για τους 36.000 που επέβαιναν στα πλοία
γ) θα έπρεπε να διαθέσουν δυνάμεις για ανεφοδιασμό από την Σηστό
δ) θα έπρεπε να εκτελούν καθημερινά διαδρομή εικοσιτεσσάρων μιλίων, όσο απέχει δηλαδή από τους Αιγός ποταμούς μέχρι την Σηστό[6].
Αντιθέτως, ο Πελοποννησιακός Στόλος είχε ως βασικό πλεονέκτημα το γεγονός ότι βρισκόταν σε μέρος από όπου μπορούσε να παρακολουθήσει τον εχθρό, (καθημερινή παρακολούθηση ενεργειών του αντίπαλου στόλου με μικρά ταχύπλοα σκάφη) ήταν ξεκούραστος και διέθετε μόνιμη βάση (η οποία παρείχε υποστήριξη Διοικητικής Μερίμνης).
Κατά την διεξαγωγή των επιχειρησιακών σχεδιάσεων αντιλαμβάνεται κανείς ότι πράγματι υπήρξαν άτομα ικανά και διορατικά, τα οποία σε κάποιες ναυμαχίες διακρίθηκαν, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην εξέταση των σταθερών παραγόντων και την μετέπειτα εξαγωγή των συμπερασμάτων δίχως να πέσουν στην παγίδα να καταγράψουν ως συμπεράσματα στοιχεία τα οποία αποτελούσαν γεγονότα, κάτι που ακόμα και σήμερα αποτελεί κίνδυνο για την σχεδίαση μιας επιχειρήσεως. Για παράδειγμα μετά την εξέταση των βαθών ενός λιμένα, το συμπέρασμα που θα έπρεπε να διατυπωθεί δεν ήταν ότι ο λιμένας είχε μεγάλα βάθη γιατί αυτό αποτελούσε ήδη ένα γεγονός. Το σχετικό συμπέρασμα που έπρεπε να εξαχθεί βασισμένο στα γεγονότα "βάθος, εύρος και ρεύματα του λιμένος", ήταν το πώς θα επηρεάζονταν οι επιχειρήσεις στο πλαίσιο της Αποστολής τους, με λίγα λόγια εάν ή όχι ο εχθρός μπορούσε, για παράδειγμα, να αποκλείσει τα στενά με φράγματα ή περιπολίες για να απαγορεύσει την διέλευση πλοίων.
Σε τέτοιες, διεξοδικά, μελετημένες επιχειρήσεις πολέμου, δίδεται πολλές φορές σημασία και σε παράγοντες που υποβαθμίζονται ή η σημασία τους υποτιμάται όπως οι "συνθήκες υγιεινής". Οι συνθήκες υγείας εξαρτώνται/επηρεάζονται από τις κλιματολογικές συνθήκες, την διαθεσιμότητα/κατάσταση ποσίμου ύδατος, τις ενδημούσες επιδημίες στις περιοχές προσεγγίσεως, αλλά και την λήψη μέτρων π.χ. υγειονομική περίθαλψη κλπ.
Μια πολύ καλά σχεδιασμένη επιχείρηση που βασίστηκε ακριβώς στην σωστή μελέτη/καταγραφή /διεξαγωγή συμπερασμάτων των σταθερών παραγόντων αποτελεί, μεταξύ άλλων, η προσπάθεια των Συρακουσίων στον Μεγάλο Λιμένα (414 -413 π.Χ.) να εκμεταλλευτεί τα στοιχεία του λιμένα (γεγονός) ώστε να προξενήσει βλάβες στον εχθρό (συμπέρασμα). Έτσι λοιπόν, μπορούμε ενδεικτικά να πούμε ότι κατά την εν λόγω ναυτική επιχείρηση μελετήθηκαν οι σταθεροί παράγοντες σε σημεία όπως:
α) Στενότητα του χώρου.
Ο χώρος μέσα στον οποίο διεξαγόταν η ναυμαχία ήταν πολύ περιορισμένος. Δεν υπήρχε χώρος για εμβολισμούς και τακτικές. Οι Αθηναίοι δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν όποια επιδεξιότητα είχαν αποκτήσει τόσα χρόνια.
β) Η γύρω περιοχή ήταν ελώδης. Παράγων που λειτούργησε κατασταλτικά στα αθηναϊκά πληρώματα τα οποία είχαν εξαντληθεί από λοιμικό νόσημα [7] [Συνθήκες Υγιεινής]
γ) Εκμετάλλευση βαθών. Τοποθέτηση πασσάλων και ειδικότερα κρυφίων πασσάλων οι οποίοι επειδή ακριβώς δεν εξείχαν πάνω από την θαλασσία επιφάνεια δεν ήταν ορατοί και προκαλούσαν ζημιές στα σκάφη[8].
δ) Αποκλεισμός εντός του λιμένος. Οι Συρακούσιοι αγκυροβόλησαν τριήρεις, καθώς και άλλα πλοία κατά μήκος της γραμμής του λιμένος, τα γεφύρωσαν με σανίδες και τα έδεσαν με σιδερένιες αλυσίδες.
Όσο αφορά στις ευκολίες επικοινωνιών περιοχής, τα συστήματα τους, σε γενικές γραμμές, επιτυγχάνοντο είτε μέσω επιστολών είτε δια ζώσης.  Η επιτυχής διαβίβασή τους και η μυστικότητά τους ήταν απόλυτα εξαρτημένες από την αποστολή έμπιστων ανθρώπων. Σπουδαίο ρόλο κατείχε τόσο η κάλυψη των αναγκών επικοινωνιών της επιχείρησης (διαβίβαση εντολών/ πληροφοριών προς τα κατώτερα κλιμάκια και λήψη εντολών / πληροφοριών από τα ανώτερα κλιμάκια) όσο και η ασφάλεια εκπομπών / επικοινωνιών[9].
Η χρησιμοποίηση/εκμετάλλευση των προαναφερομένων σταθερών παραγόντων συνιστά μια διαχρονική απαίτηση η οποία, ακόμα και σήμερα, αποτελεί ένα από τα ζητούμενα της επιχειρησιακής σχεδίασης. Οι αρχαίοι Έλληνες υπήρξαν πρωτοπόροι στον τομέα αυτό.

ΠΗΓΕΣ:
Διοδώρου Σικελιώτου, Ιστορική Βιβλιοθήκη, εκδ. Κάκτος
Ηροδότου, Ιστοριών, εκδ. Πάπυρος.
Θουκυδίδου, Ιστοριών, εκδ. Γεωργιάδης.
Ξενοφώντος, Ελληνικών, εκδ. Πάπυρος
Ονασάνδρου, Στρατηγικός. εκδ. Γεωργιάδης
Πλουτάρχου, Λύσανδρος, εκδόσεις Κάκτος.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Διοδώρου Σικελιώτου, ΙΑ' 15,4
[2] Περισσότερα για την ναυμαχία της Λάδης όρα : Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου: «Η Ναυμαχία της Λάδης. Στρατηγικά λάθη» περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση», τεύχος 573, σελ. 79, εκδόσεις ΓΕΝ /Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού 2010.
[3] Ο στόλος του Αλκιβιάδου απαριθμούσε 86 πλοία ενώ του Μινδάρου 60 (Ξενοφώντος, Ελληνικών Α’ 1, 13)                
[4] Πλουτάρχου, Αλκιβιάδης, 28 /Διοδώρου Σικελιώτου, ΙΓ' 50.
[5] Πολύβιος, Ιστορία ΙΣΤ.
[6] Πλουτάρχου, Λύσανδρος, 10.
[7] Θουκυδίδου, Ιστοριών, Ζ' 47
[8] Αρχικά οι Αθηναίοι, χρησιμοποιώντας τους δύτες, πριόνιζαν τους πασσάλους όμως ταυτόχρονα οι Συρακούσιοι τους τοποθετούσαν πάλι. (Θουκυδίδου, Ιστοριών, Ζ’ 25)
[9] Περισσότερα για το σύστημα πληροφοριών στην αρχαία Ελλάδα όρα: Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου: «Συλλογή και διαβίβαση πληροφοριών κατά την διεξαγωγή επιχειρήσεων στην αρχαία Ελλάδα», περιοδικό «Στρατοί και Τακτικές» τεύχος 2, σελ 22, Μάιος 2010, Αιγίς Εκδοτική ή και στην παρούσα ιστοσελίδα, όρα παρακάτω στις προτάσεις του Περί Αλός.




Το Περί Αλός προτείνει:
Για μελέτες σχετικά με τον αρχαίο τρόπο του μάχεσθαι, την κατασκευή επιθετικών και αμυντικών όπλων κλπ. επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Ιστορικού Συλλόγου Μελετών «ΚΟΡΥΒΑΝΤΕΣ». Πιέσατε ΕΔΩ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ: «Συλλογή και διαβίβαση πληροφοριών κατά την διεξαγωγή επιχειρήσεων στην αρχαία Ελλάδα». Πιέσατε ΕΔΩ


Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2011

ΑΓΩΝΑΣ ΜΕΧΡΙΣ ΕΣΧΑΤΩΝ

68 χρόνια από την βύθιση του υποβρυχίου "Κατσώνης"
Περί Αλός
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος – Αμυντικός Αναλυτής.


Ο ΑΝΤΙΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΣΚΟΣ
ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΟΥ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ1)
ΣΤΟ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑ ΤΟΥ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΥ.
ΦΩΤΟ: ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ. ''Ταξίδι
από το ένδοξο παρελθόν στο σήμερα.

Στις 14 Σεπτεμβρίου συμπληρώθηκαν 68 χρόνια από την βύθιση του υποβρυχίου «Κατσώνης» (Υ-1) το 1943 και την τραγική απώλεια του πληρώματος με επικεφαλής τον κυβερνήτη Βασίλειο Λάσκο. Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ) διοργάνωσε το διήμερο 17 και 18 Σεπτεμβρίου εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης στην Σκιάθο, περιοχή βύθισης του υποβρυχίου, με την συμμετοχή της κανονιοφόρου «Πολεμιστής». Παρέστησαν ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Κ. Σπηλιόπουλος και ο διοικητής της Διοίκησης Υποβρυχίων (ΔΥ) πλοίαρχος Α. Καρατζάς, εκπροσωπώντας τον Α/ΓΕΝ.
Το Βασιλικό Ναυτικό (ΒΝ) προχώρησε το 1925 στην παραγγελία δύο υποβρυχίων (τα μετέπειτα «Κατσώνης» και «Παπανικολής») τύπου Shneider-Laubeuf στα γαλλικά ναυπηγεία, εκ των οποίων το πρώτο ναυπηγήθηκε στις εγκαταστάσεις Chantiers de la Gironde στην περιοχή Μπορντώ. Το Υ-1 καθελκύστηκε το 1926 και παραδόθηκε στις 8 Ιουνίου 1928 με παραλαμβάνοντα κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχο Κωνσταντίνο Αρβανίτη. Το υποβρύχιο είχε εκτόπισμα 576 τόνων (επιφάνεια) και 775 τόνων (σε κατάδυση), διαστάσεις 62,5/5,3/3,6 μέτρα, για την πρόωσή του χρησιμοποιούσε δύο μηχανές ντίζελ Shneider-Carels (2 x 650 ίππων) και δύο ηλεκτροκινητήρες των 500 ίππων. Ανέπτυσσε ταχύτητα 14 κόμβων στην επιφάνεια και 9 σε κατάδυση. Η ακτίνα δράσης του ήταν 3.500 ν. μίλια με ταχύτητα 10 κόμβων. Μπορούσε να καταδυθεί σε βάθος 80 μέτρων και έφερε έξι τορπιλοσωλήνες των 21 ιντσών με 13 τορπίλες τύπου Whitehead. Για την άμυνά του διέθετε αρχικά ένα πυροβόλο των 100 χλστ και ένα των 40 χλστ, τα οποία το 1934 αντικαταστάθηκαν από δύο βαρέα πολυβόλα Breda των 13,2 χλστ. Το πλήρωμά του αποτελείτο από πέντε αξιωματικούς και 41 υπαξιωματικούς και ναύτες.
Ο ΥΠΑΡΧΟΣ ΤΟΥ Υ/Β ''ΚΑΤΣΩΝΗΣ'' (Υ1)
ΟΤΑΝ ΑΥΤΟ ΒΥΘΙΣΤΗΚΕ ΣΤΙΣ 14/9/1943
ΣΤΟ ΣΤΕΝΟ ΣΚΙΑΘΟΥ- ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ.
ΦΩΤΟ: ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ. ''Ταξίδι
από το ένδοξο παρελθόν στο σήμερα.

Όταν εξερράγη το Β΄ΠΠ και με δεδομένο ότι το υλικό υποστήριξης των υποβρυχίων προερχόταν από τη Γαλλία, εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα, τα οποία επιδεινώθηκαν με τη γαλλική παράδοση. Τις παραμονές της ιταλικής επίθεσης το υποβρύχιο «Κατσώνης» αντιμετώπιζε σειρά τεχνικών προβλημάτων σχετικών με την υποστήριξη των μηχανών, καθώς και άλλων ζωτικής σημασίας συστημάτων. Παρά τα διαπιστωμένα επιχειρησιακά μειονεκτήματα, το σκάφος μαζί με τα υπόλοιπα υποβρύχια χάρη στις άοκνες προσπάθειες των ανδρών του ΒΝ ήταν έτοιμα να αναλάβουν δράση.

Αξιωματικοί και πλήρωμα του Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ επί του πρυμναίου καταστρώματος, πίσω απο τον πυργίσκο.
ΦΩΤΟ: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ"
Το υποβρύχιο «Κατσώνης» (Υ-1) ανήκε στα πλοία του Στόλου που κατόρθωσαν να διαφύγουν στην Μέση Ανατολή μετά από την κατάρρευση της άμυνας της χώρας τον Απρίλιο του 1941, λόγω της γερμανικής εισβολής. Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατά των Ιταλών, με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Αθανάσιο Σπανίδη, βύθισε στις 31 Δεκεμβρίου 1940 το ιταλικό βοηθητικό στόλου «Quinto» 531 τόνων. Η επιχείρηση διεξήχθη βορείως του λιμένος του Δυρραχίου και εξετελέσθη αφού το υποβρύχιο αναδύθηκε, προσβάλλοντας τον στόχο με 30 βολές πυροβόλου.
Υπό τις διαταγές του κυβερνήτη αντιπλοίαρχου Βασίλειου Λάσκου το υποβρύχιο «Κατσώνης» τορπίλισε την 1η Απριλίουν1943 στο λιμάνι του Γυθείου μια γερμανική ναρκοθέτιδα 1.200 τόνων, κατά της οποίας έβαλλε τρεις τορπίλες, με αποτέλεσμα να ανατιναχθούν επίσης και δύο φορτηγίδες που μετέφεραν πυρομαχικά που ήσαν παραβεβλημένες δίπλα της. Επρόκειτο για μια «καταδρομική» επιχείρηση η οποία διήρκησε μόλις πέντε λεπτά αιφνιδιάζοντας τον έκπληκτο αντίπαλο. Στις 29 Μαΐου το υποβρύχιο αφού απέτυχε να βυθίσει με τορπίλες το επιταγμένο ισπανικό φορτηγό «Rigel» 1.000 τόνων, αναδύθηκε και το αχρήστευσε βάλλοντας με το πυροβόλο του. Η επιτυχία αυτή πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ευβοίας και Σκιάθου, γεγονός που ανάγκασε τις γερμανικές δυνάμεις να αντιδράσουν. Λίγους μήνες αργότερα το καταδιωκτικό υποβρυχίων UJ2101, το οποίο ήταν το πρώην ναρκαλιευτικό «Στρυμών», περιπολούσε στην περιοχή των Βορείων Σποράδων προς αναζήτηση υποβρυχίων.
Το υποβρύχιο «Κατσώνης» έπλεε σε ανάδυση το βράδυ (περί τις 20.30) της 14ης Σεπτεμβρίου και ενώ βρισκόταν βόρεια του στενού της Σκιάθου, συναντήθηκε με το καταδιωκτικό υποβρυχίων UJ2101. Το ελληνικό σκάφος βρισκόταν σε δυσμενή θέση, καθώς έπλεε λόγω βλάβης με έναν μόνον ηλεκτροκινητήρα. Το γερμανικό καταδιωκτικό αφού εντόπισε οπτικά το σκάφος, κινήθηκε εναντίον του.

1943.- ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ
 ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Y1)
ΑΝΤΙΠΛΟΙΑΡΧΟΥ Β.ΛΑΣΚΟΥ.
ΦΩΤΟ: ΠΝ
Το «Κατσώνης» καταδύθηκε, ενώ το UJ2101 προετοιμάστηκε να βάλλει εναντίον του βόμβες βυθού. Ξεκίνησε μια σκληρή καταδίωξη η οποία στη συνέχεια έφερε σε πλεονεκτική θέση το γερμανικό σκάφος. Οι βόμβες βυθού προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο σκάφος, από τα ρήγματα εισερχόταν θαλασσινό νερό, τα πηδάλια βάθους τέθηκαν εκτός λειτουργίας και το χειρότερο από το χώρο των συσσωρευτών εκλυόταν χλώριο. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι το υποβρύχιο δεν διέθετε διπλή κάθοδο (ασφάλειας), ούτε δεξαμενή ταχείας κατάδυσης, ενώ τα πρωραία πηδάλια δεν αναδιπλώνονταν με αποτέλεσμα την συχνή πρόκληση βλαβών, ακόμη και από κυματισμό!
Η κατάσταση ήταν απελπιστική και ήταν σαφές ότι το υποβρύχιο δεν μπορούσε να παραμείνει σε κατάδυση, γεγονός που θα σήμαινε τον βέβαιο θάνατο του πληρώματος. Η απόφαση ήταν μία και ο κυβερνήτης Β. Λάσκος διέταξε «ταχεία άνοδο» ελπίζοντας να συνεχίσει την εμπλοκή με το πυροβόλο του υποβρυχίου! Ακολούθησε σκληρή μάχη με το κτυπημένο υποβρύχιο να προσπαθεί να προσβάλλει το καταδιωκτικό σκάφος, το οποίο χρησιμοποίησε την τακτική του εμβολισμού για να τερματίσει την σύγκρουση.

5/8/1943.- ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗ ΠΑΡΑΣΗΜΩΝ ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ. ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΑΝΘΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΤΡΟΥΠΑΚΗΣ ΠΟΥ 39 ΗΜΕΡΕΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ 14/9/1943 ΘΑ ΧΑΘΕΙ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ Υ/Β ΚΑΤΣΩΝΗΣ (Υ1) ΒΔ ΣΚΙΑΘΟΥ. ΦΩΤΟ: Αρχείο Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος
Το υποβρύχιο «Κατσώνης» βυθίστηκε ενώ 32 άνδρες του πληρώματος (πέντε αξιωματικοί και 26 υπαξιωματικοί και ναύτες) κείτονταν νεκροί, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και ο κυβερνήτης. Ο Λάσκος βρήκε ηρωικό θάνατο από τα εχθρικά πυρά, πέφτοντας μαχόμενος στο καθήκον δίπλα από το πυροβόλο. Οι Γερμανοί συνέλαβαν 19 επιζώντες από τα μέλη του πληρώματος, ενώ αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η διαφυγή τριών μελών του πληρώματος, που κατάφεραν να απομακρυνθούν κολυμπώντας και να διαφύγουν μετά από περιπέτειες στην Μέση Ανατολή! 
Σήμερα ο υγρός τάφος του υποβρυχίου μαζί με τον ηρωικό κυβερνήτη Βασίλειο Λάσκο βρίσκεται σε σε στίγμα Φ 39° 20,5΄Β και Λ 023° 23΄Α.
Το Περί Αλός προτείνει:


Περισσότερα στοιχεία για το Υ/Β «Κατσώνης» στην επίσημη σελίδα του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ. Πιέσατε ΕΔΩ
Επισκεφθείτε την σελίδα  «ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Ταξίδι από το ένδοξο παρελθόν στο σήμερα», στο FACEBOOK, να θαυμάσετε σπάνιες φωτογραφίες. Πιέσατε ΕΔΩ


Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2011

ΤΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟΝ ΜΗΤΡΩΟΥ ΚΑΙ Ο ΣΑΚΟΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΟΥ


Σπάνιο άρθρο του 1918 όπως το έγραψε ο Αντιπλοίαρχος Βότσης!

Περί Αλός

Αντιπλοίαρχος Ν. Βότσης
Το παρών δημοσιεύθηκε στο περιοδικό
«Ναυτική Επιθεώρηση», τ. 10, σελ. 161,
ΜΑΪ-ΙΟΥΝ 1918. Εκδόσεις ΓΕΝ/ΒΝ
Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την
έγκριση της Ναυτικής Επιθεωρήσεως.

ΦΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ

Καθ΄ ην εποχήν μετέχομεν του μεγαλυτέρου πολέμου από είδε μέχρι τούδε η ανθρωπότης, θα φανή περίεργον εκ πρώτης όψεως, ιδίως εις τους μη στρατιωτικούς να ομιλώ περί πραγμάτων μη εχόντων σχέσιν με την άμεσον πολεμικήν απόδοσιν.
Εν τούτοις, εάν ο πόλεμος μεταβάλη τας συνθήκας του βίου των πολιτών, δια τους εξ’ επαγγέλματος στρατιωτικούς είναι η φυσιολογική αυτών, ούτως ειπείν, κατάστασις και δεν πρέπει ουδεμίαν να έχη επίδρασιν εις τον συνήθη βίον αυτών, ιδίως των ναυτικών, οι οποίοι και εν ειρήνη ζώντες εν τοις πλοίοις και ταξειδεύοντες μόνον ψυχικώς αισθάνονται την μετάπτωσιν εκ της ειρήνης εις τον πόλεμον.
Εάν οι στρατευόμενοι πολίται πολεμούσι μετά των εξ’ επαγγέλματος στρατιωτικών δια την νίκην χάριν της  εν ειρήνη ευημερίας οι εξ επαγγέλματος στρατιωτικοί όχι μόνον κατά τον πόλεμον, αλλά και κατά την ειρήνην μάχονται και εργάζονται δια την ταχείαν νίκην δια του πολέμου, τον οποίον ο λαός αποφασίζει ως αναγκαίον και αναπόφευκτον.

Αποδεικτικό ταυτότητος Υπαξιωματικού του Πολεμικού Ναυτικού του 1947.
ΦΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Ο πόλεμος είναι φυσικόν φαινόμενον· είναι μία από τις απείρους πάλας των στοιχείων της φύσεως, τας οποίας ο ανθρώπινος οφθαλμός αντιλαμβάνεται και από όσας δεν δύναται να αντιληφθή.
Δυστυχώς η ιστορία διδάσκει ότι απατώνται όσοι νομίζουσιν ότι μετά τον φοβερόν πόλεμον που διεξάγεται θα εκλείψη ο μεταξύ των ανθρώπων πόλεμος.
Είναι βέβαιον ότι θα αλλάξη ούτως τας εθνικάς αντιλήψεις των πεπολιτισμένων λαών και θα δημιουργήσει μεγαλυτέρους συνασπισμούς, αλλά πόρω απέχομεν από την κοινωνικήν αφομοίωσιν όλων των κατοίκων της γης δια να σχηματισθή η κοινωνία της γης, εν τη οποία πάλιν θα υφίσταται ο πόλεμος υπό άλλας μορφάς, και ο οποίος δεν θα εκλείψει ή μετά της ζωής.
Παρεξέκλινα ολίγον δια να φθάσω εις το συμπέρασμα, ότι το πολεμικόν ναυτικόν θα υπάρξη μετά τον πόλεμον, και με την κυρίαν πρόθεσιν να επαναλάβω εις τους νέους αξιωματικούς ότι δεν αρκεί μόνον η εκ μέρους των επιμέλεια δια τον χειρισμόν των πολεμικών μηχανημάτων, εις α ετάχθησαν, αλλά και η μεθ’ υπομονής και επιμονής επισταμένη παρακολούθησις όλων των λεπτομερειών μιας υπηρεσίας, έργον φαινομενικώς δευτερεύον και όντως άχαρι, αλλ’ ουσιωδέστατον δια την εν αρμονική λειτουργία πραγματικήν στρατιωτικήν οργάνωσιν αυτής, ικανήν ούτως εν τη δεούση στιγμή να έχη την ταχυτέραν και μεγαλυτέραν πολεμικήν απόδοσιν.

Καπέλο ναύτου του Β'ΠΠ. ΦΩΤΟ:  www.militaryheadgear.com/
Η τήρησις διαφόρων ημερολογίων, πινάκων και πληροφοριών, απαιτούσα γραφικήν εργασίαν, κακώς εθεωρείτο και θεωρείται ίσως ακόμη υπό πολλών, ως επαγγελματικόν πάρεργον, καθ’ όσον δια συστηματικής και εγκαίρου ελαχίστης γραφικής εργασίας και η υπηρεσία είναι καθ’ οίαν δήποτε στιγμήν ενήμερος των λεπτομερειών και αι κεντρικαί υπηρεσίαι έχουσιν εγκαίρως τα αναγκαία στοιχεία δια τα κατ’ αυτάς.
Καθώς πρέπει να έχη υπ’ όψιν τ ου ότι δεν πρέπει να αφίνη δια την αύριον ότι δύναται να κάμη σήμερον.
Ο Ναύρχος Παπαχρήστος ως αρχηγός της θωρηκτής μοίρας κατώρθωσε την ενημερότητα και της υπηρεσίας αυτής δια της παραδειγματικής υπομονής και επιμονής του.
Την μεγαλυτέραν όμως προσοχήν δια την πρόοδον του ναυτικού, έστω και αν φανή περίεργον, συνιστώ εις τον σάκκον του ναύτου και το βιβλιάριον Μητρώου.
Το βιβλιάριον Μητρώου, ενήμερον, παρέχει και εις τους αξιωματικούς των τμημάτων και εις τους αξιωματικούς των επιστασιών και εις τον ύπαρχον όλας τας λεπτομερείας του υπηρεσιακού βίου του ναύτου και επομένως την ακριβήν γνώσιν των ανδρών.
Εν επιστρατεύσει επίσης επιταχύνει την διανομήν αυτών εις τας καταλλήλους θέσεις, ώστε η πολεμική απόδοσις να είναι ταχυτέρα και καλλιτέρα.

Άδεια αυτοκινήτου του Ανθυποπλοιάρχου Γεωργίου Μπάκα (1931). ΦΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Ο σάκκος πλήρης και τακτικός, εν συνδυασμώ με καταλλήλους εγκαταστάσεις ατομικής καθαριότητος εν τοις πλοίοις, είναι η βάσις της ατομικής καθαριότητος και ευπρεπείας του ναύτου, ων συνέπεια η γενική καθαριότης και τάξις του πλοίου, στρατιωτικωτέρα παράστασις του συνόλου, οικονομία υλικών και ταχυτέρα πολεμική απόδοσις. Έμμεσος επίσης συνέπεια η εξέλιξις της κοινωνίας.
Ως ύπαρχος του «Κιλκίς» είχον συστήσει εις τους αξιωματικούς των τμημάτων την επισταμένην παρακολούθησιν του ιματισμού των ανδρών, και χάρις εις την ευσυνείδητον αυτών εργασίαν είχον καλά αποτελέσματα.
Είχον καταρτίσει δι’ έκαστον ναύτην από της επιβιβάσεως του επί ιδίου φύλλου χάρτου απογραφήν του σάκου του, ώστε οι αξιωματικοί των τμημάτων ηδύναντο να ώσι πάντοτε ενήμεροι και να παρακολουθώσι πάσαν αδικαιολόγητον απώλειαν.
Το φύλλον αυτόν της απογραφής του σάκου εκανονίσθη υπό του Υπουργείου να στέλληται με το φύλλον πορείας του μετατιθεμένου ναύτου. Εάν όμως δεν τηρήται διαρκώς υπό των υπηρεσιών, δεν ελέγχει ή μόνον τας αδικαιολογήτου απωλείας κατά την μετάβασιν από της μιας υπηρεσίας εις την άλλην.
Ήδη προτείνω αντί τούτου, όπως εις το βιβλιάριον Μητρώου, ως και εις το ατομικόν βιβλιάριον του ναύτου αναγράφωνται δι’ ερυθράς μελάνης τα εκ φθοράς απορριπτόμενα είδη ιματισμού, ως και αι δικαιολογημέναι απώλεια. Έναντι η υπογραφή του αρμοδίου τμηματάρχου ή υπάρχου να βεβαιώνη την ελάττωσιν αυτήν.
Ο δις αδικαιολογήτως απολέσας το ατομικόν αυτού βιβλιάριον να στερήται του δικαιώματος εις μισθόν.
Να κανονισθή επίσης πρόστιμον ίσον της εν τη αγορά αξίας του αδικαιολογήτως χαμένου είδους, ώστε ουδέν συμφέρον να έχη ο ναύτης να πωλή είδη του σάκου του.
Και οι τμηματάρχαι των κεντρικών υπηρεσιών δέον να φροντίζωσιν εγκαίρως δια την ετοιμασίαν του αναγκαιούντος ιματισμού, αλλά οι αξιωματικοί ιδίως δέον να παρακωλουθώσιν αυτόν εκ του σύνεγγυς επιθεωρούντες συχνότατα μεν τον σάκκον των ατάκτων ναυτών, σπανιώτερον δε των τακτικών.

ΦΩΤΟ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Καλόν θα ήτο, εάν ο πρώτος σάκκος εδίδετο δωρεάν εις τους κληρωτούς και εχρεούντο κατόπιν πάσαν αντικατάστασιν. Ως επίσης εις μεν τους εφέδρους τους καλουμένμους δια πόλεμον να δίδεται πλήρης σάκκος εις δε τους καλουμένους δια γυμνάσια σάκκος χειμερινός ή θερινός, αναλόγως της εποχής των μεγάλων γυμνασίων, πάντοτε δωρεάν.
Εάν η δαπάνη φανή υπερβολική, ας ελαττωθεί κάτι τι ο γλίσχρος άλλως τε μισθός των ναυτών.
Ενθυμούμαι πάντοτε την επίσκεψιν μου εις τας αποθήκας του ιματισμού των κληρωτών και εφέδρων του Πολεμικού Ναυστάθμου της Δανίας.

Το Περί Αλός προτείνει:
Επισκεφθείτε την σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ στο FACEBOOK και απολαύστε μια σπάνια συλλογή με ιστορικά κειμήλια και πολεμικά αντικείμενα περιόδου 1915-2000. Πιέσατε ΕΔΩ
Επισκεφθείτε την σελίδα  «ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Ταξίδι από το ένδοξο παρελθόν στο σήμερα», στο FACEBOOK, να θαυμάσετε σπάνιες φωτογραφίες. Πιέσατε ΕΔΩ

Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2011

ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΤΑ ΘΑΛΑΣΣΑΝ

Περί Αλός

Μελέτη του 1955!

Του Ανθυποπλοιάρχου (Μ) Δ. Ανδριτσοπούλου, Β.Ν.

 Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση»,
τεύχος 248, σελ.91, εκδ. ΓΕΝ/Ιστορική Υπηρεσία Β.Ν.,
ΙΑΝ-ΦΕΒ 1955. Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την
έγκριση της Ναυτικής Επιθεωρήσεως.


Αποτέλεσμα υποθαλάσσιας πυρηνικής
έκρηξης
ΦΩΤΟ: http://www.militarypictures.info


Η καταπληκτική ανάπτυξις του ατομικού όπλου κατά την τελευταίαν δεκαετίαν, είχε σοβαρότατον αντίκτυπον εις όλους τους τομείς της πολεμικής δραστηριότητος. Το ναυτικόν ασφαλώς δεν παρέμεινεν ανεπηρέαστον.
Ήδη κατά τα πρώτα στάδια της εξελίξεως της ατομικής βόμβας, πλεμικά πλοία εξελέγησαν ως στόχοι δοκιμών, ως τούτο συνέβη εις Bikini.
Τα εξαχθέντα συμπεράσματα, μεταξύ άλλων, έδωσαν και την αρχικήν κατευθυντήριον γραμμήν δια τον τρόπον αντιμετωπίσεως ατομικής επιθέσεως υπό των πολεμικών πλοίων.
Η εξέτασις όμως των διαφόρων προβλημάτων δια την επιτυχήν αντιμετώπισιν ατομικής επιθέσεως καθιστά αναγκαίαν την γνώσιν των διαφόρων φαινομένων τα οποία έχουν ως αρχικήν των αιτίαν την ατομικήν έκρηξιν.

Α) Η ατομική έκρηξις

Η ατομική έκρηξις εν θαλάσση δυνατόν να λάβη χώραν είτε εναερίως είτε υποβρυχίως, αναλόγως της εκάστοτε επικρατούσης τακτικής καταστάσεως, ως αύτη εκτιμάται υπό του αντιπάλου.
Α) Εναέριος έκρηξις.
Η έκλυσις τεραστίας ποσότητος θερμότητος δημιουργεί εκτυφλωτικήν λάμψιν, ήτις μεταδιδομένη με την ταχύτητα του φωτός παρέχει την πρώτην ένδειξιν ατομικής επιθέσεως.
Η προκαλουμένη ακτινοβολία αποτελείται από ορατάς ακτίνας, συνοδευομένας υπό υπερύθρων, υπεριωδών και ακτίνων γ. Η ορατή ακτινοβολία επιφέρει απώλειαν της οράσεως εις πρόσωπα ατενίζοντα την περιοχήν της εκπομπής της, ο βαθμός και η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από την απόστασιν.
Ταυτοχρόνως με την οπτικήν μεταφέρεται και η θερμική ακτινοβολία, προκαλούσα εγκαύματα, και υπό ορισμένας συνθήκας ανάφλεξιν υλικών επί των πλοίων.
Παραλλήλως με τα ανωτέρω, η εκλυομένη θερμότης σχηματίζει μίαν πυρίνην σφαίρα αποτελουμένην από μόρια εξόχως θερμών αερίων.
Η πυρίνη σφαίρα εκτονούται, ενώ ταυτοχρόνως χάνει την αρχικήν της λάμψιν ανέρχεται ταχέως, και εντός ολίγου μεταμορφώνεται σχηματίζουσα το  γνωστόν νέφος υπό μορφήν μύκητος.
Η ταχεία εκτόνωσις της πυρίνης σφαίρας δημιουργεί κύμα πιέσεως συνοδευόμενον υπό ρεύματος αέρος ισχυράς πιέσεως. Το κύμα πιέσεως προκαλεί τας μεγαλυτέρας υλικάς καταστροφάς επί των πλοίων.
Πλοία ευρισκόμενα εντός ορισμένης ακτίνος εκ του Σημείου Μηδέν (Σ.Μ.)[1] θα βυθισθούν ή θα υποστούν εξαιρετικώς σοβαράς ζημίας ώστε η περαιτέρω αξία των ως μαχητικών μονάδων να καθίσταται μηδαμινή.
Πέραν της ακτίνος ταύτης η έκτασις των βλαβών εξαρτάται από τον τύπον του πλοίου καθώς και από τον προσανατολισμόν σχετικώς με το Σ.Μ.
Η έκτασις των προκαλουμένων ζημιών είναι μεγαλυτέρα εις τα καταστρώματα και τας υπερκατασκευάς παρά εις αυτό τούτο το σκάφος.
Το κύμα πιέσεως προσκρούον επί του πλοίου προκαλεί παραμόρφωσιν ελασμάτων, καπνοδόχων, παρασύρει ασθενείς υπερκατασκυεάς, κεραίας Α/Τ, Ρ/Ε, λέμβους, μεταφερόμενον δε και εις το εσωτερικόν του σκάφους προξενεί βλάβας αίτινας δυνατόν να επηρεάσουν σοβαρώς τον βαθμόν υδατοστεγανότητος.
Μέχρι τούδε τα αποτελέσματα της εκρήξεως της ατομικής βόμβας συναντώνται τηρουμένων των αναλογιών εις συνήθη έκρηξιν.
Εκείνο το οποίον υπογραμμίζει την διαφοράν, είναι η ραδιενέργεια.
Κατά την δημιουργημένην αντίδρασιν, εκτός της τεραστίας ελκυομένης ποσότητος ενεργείας, λαμβάνει χώραν και εντατική ακτινοβολία ακτίνων γ, νετρονίων και των προϊόντων της ατομικής διασπάσεως.
Η εκπομπή των ακτίνων γ γίνεται ταυτοχρόνως με την εκτυφλωτικήν λάμψιν, είναι δε θανατηφόρος εντός ωρισμένης ακτίνος. Αφ’ ετέρου όμως η παρουσία των νετρονίων και των προϊόντων της διασπάσεως, μέγα μέρος των οποίων ευρίσκεται εις το μυκητοειδές νέφος δημιουργεί μίαν δευτερογενή πηγήν ραδιενεργού ακτινοβολίας. Το νέφος τούτο μεταφερόμενον υπό του ανέμου και συμπυκνούμενον εις βροχήν, δύναται να εξαπλώση την ραδιενέργειαν ακόμη και εις περιοχάς ευρισκόμενας μακράν του Σ.Μ.

Β) Υποβρύχιος Έκρηξις

Κατά την υποβρύχιον έκρηξιν παρατηρούνται τα αυτά φαινόμενα ως και κατά την εναέριον, εις διαφορετικήν όμως κλίμακα. Ούτω η λάμψις και η αρχική ακτινοβολία (οπτική, θερμική και ακτίνων γ) απορροφάται κατά μέγα μέρος υπό του ύδατος.
Η εκλυομένη θερμότης σχηματίζει εντός του ύδατος σφαίραν αερίων ήτις εκτονουμένη προκαλεί το υποβρύχιον κύμα πιέσεως το οποίον κινούμενον με την ταχύτητα του ήχου εντός του ύδατος επιφέρει τας σημαντικοτέρας των καταστροφών εις τα πλοία.
Η σφαίρα των αερίων ανερχομένη εις την επιφάνειαν δημιουργεί κύμα πιέσεως και εις στην ατμόσφαιραν, παρόμοιον με το παρατηρούμενον κατά την εναέριον έκρηξιν, αλλά σαφώς μικροτέρας εντάσεως. Επίσης παρασύρει μεθ’ εαυτής ποσότητα ύδατος ήτις καταπίπτουσα εντός ολίγου σχηματίζει εν μέτωπο ομίχλης κινούμενον ακτινοειδώς εκ του Σ.Μ.
Τα εκπεμπόμενα νετρόνια και προϊόντα της διασπάσεως καθιστούν ραδιενεργόν την ομίχλην εις βαθμόν ώστε να αποτελή σοβαρώτατον κίνδυνον εις πλοία ευρισκόμενα εντός της περιοχής της.
Εξ άλλου, η εκπομπή νετρονίων καθιστά ραδιενεργά ωρισμένα στοιχεία του θαλασσίου ύδατος προσθέτουσα ούτω μιαν επί πλέον πηγήν ραδιενεργείας εις την περιοχήν του στόχου.
Αι ακτίνες καταστροφών παραμένουν περίπου αι αυταί ως και κατά την εναέριον έκρηξιν ισοδυνάμου ατομικής βόμβας.

Εντυπωσιακή απεικόνιση των αποτελεσμάτων υποβρύχιας πυρηνικής έκρηξης κατά την επιχείρηση WIGWAM.
ΦΩΤΟ: http://en.wikipedia.org/wiki/Underwater_explosion

Αντιμετώπισις της ατομικής εκρήξεως.
Το πρόβλημα  της αντιμετωπίσεως ατομικής επιθέσεως  συγκεντρώνεται εις την προσπάθειαν διατηρήσεως του πλοίου ως μαχητικής μονάδος εφ’ όσον τούτο ευρεθή εκτός της ακτίνος ολοκληρωτικής καταστροφής.
Η ποικιλία των εκδηλώσεων της ατομικής εκρήξεως επιβάλλει μίαν πολύπλοκον κατάστασιν πραγμάτων, τόσον δια το υλικόν όσον και δια το προσωπικόν  του πλοίου.
Αλλά ας εξετάσωμεν την κατάστασιν ως αύτη εμφανίζεται κατά την ατομικήν έκρηξιν, παρακολουθούντες την σειρά των φαινομένων ως κατωτέρω:
Ελέχθη ότι η αρχική εκτυφλωτική λάμψις προκαλεί απώλειαν της οράσεως ήτις δυνατόν να διαρκέση επ’ αρκετόν, ακόμη και δια πρόσωπα ευρισκόμενα εις απόστασιν μιλίων εκ του Σ.Μ.
Τούτο δέον να θεωρείται σημαντικόν διότι θέτει τους υποστάντας ταύτην «εκτός μάχης» ακριβώς κατά την περίοδον κατά την οποίαν ο μεγαλύτερος βαθμός ετοιμότητος του προσωπικού είναι απαραίτητος.
Εκτός τούτου και η επίδρασις επί του ηθικού θα πρέπει να αναμένεται σημαντική.
Προφανώς εν μέτρον δια την αντιμετώπισιν της εκτυφλωτικής λάμψεως είναι ο εφοδιασμός του προσωπικού δια σκοτεινών διόπτρων. Αλλά αύται θα πρέπει να είναι τόσο σκοτειναί όσον τουλάχιστον αι χρησιμοποιούμεναι κατά την ηλεκτροσυγκόλλησιν, τότε όμως θα παρεμποδίζεται η όρασις και συνεπώς η δραστηριότης του φέροντος. Μία πλέον ρεαλιστική πρότασις είναι η παρουσία όσο το δυνατόν μικροτέρου αριθμού ανδρών εις ανοικτούς χώρους, π.χ. εις την γέφυραν, και η απομάκρυνσις των υπολοίπων εις το εσωτερικόν του πλοίου καθ’ ον χρόνον τούτο ευρίσκεται εν συναγερμώ αντιμετωπίσεως πιθανής ατομικής επιθέσεως.
Η κάλυψις προς αποφυγήν της εκτυφλωτικής λάμψεως παρέχει προστασίαν του προσωπικού και κατά της θερμικής ακτινοβολίας. Επιπροσθέτως όμως επιβάλλεται η απομάκρυνσις ευφλέκτων υλικών εκ των καταστρωμάτων.
Τα καταστρεπτικά αποτελέσματα του κύματος πιέσεως δημιουργούν οσβαρότατα προβλήματα δια  το υλικόν.
Ενίσχυσις της όλης κατασκευής  του πλοίου δεν είναι δυνατόν να γίνη χωρίς παράλληλον μείωσιν της ταχύτητος, ακτίνος ενεργείας, οπλισμού κ.τ.λ. Η ενίσχυσις όμως ωρισμένων ασθενών σημείων του πλοίου, όπως αι υπερκατασκευαί, καπνοδόχοι, κεραίαι Α/Τ, Ρ/Ε, είναι απαραίτητος.
Επίσης όλαι αι πιθαναί δίοδοι του κύματος πιέσεως προς το εσωτερικόν του πλοίου (π.χ. δίκτυον αερισμού) χρήζουν ιδιαιτέρας προσοχής. Θα πρέπει να είναι ισχυράς κατασκευής, αεροστεγείς και να παραμένουν κλεισταί κατά την επίθεσιν.
Τα προβλήματα τα οποία θέτει η ραδιενέργεια είναι εξαιρετικώς πολύπλοκα. Η δημιουργουμένη κατάστασις είναι δυνατόν να συγκριθή μόνον με εκείνην κατά την επίθεσιν δια πολεμικών αερίων.
Η διαφορά είναι, ότι η ραδιενέργεια αφ’ ενός μεν δεν είναι αισθητή, αφ’ ετέρου δε η αναχαίτησίς της καθίσταται δυσκολοτάτη.
Πρόσωπα υποκείμενα εις ραδιενεργόν ακτινοβολίαν, υφίστανται την λεγομένην ραδιενεργόν μόλυνσιν ήτις αναλόγως της εκτάσεώς της δυνατόν αν έχη καταστρεπτικά αποτελέσματα επί του ανθρωπίνου οργανισμού.
Η αιτία της ραδιενεργού μολύνσεως είναι: α) η αρχική ακτινοβολία ακτίνων γ και β) η δευτερογενής ακτινοβολία η προκαλουμένη εκ της εκπομπής νετρονίων και των προϊόντων της ατομικής διασπάσεως. Η δευτερογενής ακτινοβολία συνεχίζεται επί αρκετόν χρονικόν διάστημα (πιθανών και μετά την πάροδο 48 ωρών) τόσον εις την περιοχήν του στόχου, όσον, αναλόγως των επικρατούντων καιρικών συνθηκών, και μακράν τούτου.
Ως μονάς δόσεως ραδιενεργού μολύνσεως χρησιμοποιείται το Roentgen (r).
Αρκεί δόσις ολίγων εκατοντάδων (r) δια να προσβληθή  το σύνολον του προσωπικού εις τοιούτον βαθμόν, ώστε να καθίσταται ανίκανον δια πάσαν εργασίαν επί αρκετόν χρονικόν διάστημα. Επί πλέον σημαντικόν ποσοστόν εκ των ανωτέρων κρουσμάτων εξελίσσονται εις θανατηφόρα.
Εξ άλλου είναι γνωστόν ότι εις την περιοχήν του στόχου, εάν δεν ληφθούν κατάλληλα προστατευτικά μέτρα, ολική δόσις αρκετών εκατοντάδων (r) είναι αναπόφευκτος!
Δια την ραδιενεργόν ακτινοβολίαν ισχύουν οι ακόλουθοι τρεις βασικοί νόμοι:
Α) Η έντασις της ακτινοβολίας ελαττούται αναλόγως του τετραγώνου της αποστάσεως εκ του σημείου της εκπομπής του.
Β) Η έντασις ελαττούται κατά την δίοδον εκ τινος σώματος και
Γ) Η έντασις ελαττούται με την πάροδον του χρόνου.
Ήδη καθίσταται αμέσως αντιληπτόν ότι προφύλαξις εκ ραδιενεργού ακτινοβολίας προϋποθέτει τρεις βασικούς παράγοντας:
Α) Ικανήν απόστασιν.
Β) Ικανήν κάλυψιν.
Γ) Επωφελή εκμετάλλευσις του χρόνου…
Ας εξετάσωμεν όμως τους ανωτέρω απαράγοντας εν συνδυασμώ με την αντιμετώπισιν της ραδιενέργείας υπό των πολεμικών πλοίων.
Κατ’ αρχάς το πλοίον θα πρέπη να απομακρυνθή το ταχύτερον δυνατόν εκ της περιοχής της ατομικής εκρήξεως ακολουθούν πορεία αντίθετον της διευθύνσεως του ανέμου. Ασφαλώς το πλοίον θα έχη ήδη υποστή την αρχικήν ακτινοβολίαν γ, αλλά απομακρυνόμενον ελαττώνει την ποσότητα (και εν μέρει την πιθανότητα) της ραδιενεργού μολύνσεως εκ της δευτερογενούς ακτινοβολίας.
Η κάλυψις έχει πρωταρχικήν σημασίαν δια την προφύλαξιν εκ της ραδιενεργού μολύνσεως. Βεβαίως η αρχική ακτινοβολία γ είναι ισχυροτάτη και στιγμιαία, ώστε δια την τελείαν εξουδετέρωσίν της, το προσωπικόν θα πρέπει να καλύπτεται υπό στρώματος υλικών υψηλού ατομικού αριθμού και ικανού πάχους π.χ. μολύβδου. Οι γνωστοί όμως περιορισμοί βάρους αποκλείουν την τοποθέτησιν τοιούτων στρωμάτων εις πολεμικά πλοία.
Ούτω η κάλυψις υπό τα καταστρώματα προσφέρει σχετικήν μόνο προστασίαν κατά της αρχικής ακτινοβολίας.
Αι πηγαί της δευτερογενούς ακτινοβολίας ευρίσκονται εις το νέφος ή την ομίχλην ήτις σχηματίζεται κατά τα πρώτα στάδια της ατομικής εκρήξεως. Η ομίχλη ή βροχή εκ της συμπυκνώσεως του νέφους, συναντώσαι το πλοίον, δημιουργούν λίαν εκτεταμένας εστίας ραδιενεργού μολύνσεως, αι οποίαι πάση θυσία πρέπη να τηρηθούν μακράν του προσωπικού. Η κάλυψις υπό τα καταστρώματα προσφέρει ικανοποιητικήν προστασίαν κατά της ασθενούς δευτερογενούς ακτινοβολίας, αλλά δυνατόν η ραδιενεργός ομίχλη ή βροχή να εισέλθη εντός του εσωτερικού του πλοίου δια των οιασδήποτε φύσεως ανοιγμάτων άτινα ευρίσκονται επί των καταστρωμάτων.
Δια τούτο κατά την περίοδον αυτή, η κάλυψις πρέπει να λάβη την μορφήν πλήρους απομονώσεως εκ του εξωτερικού χώρου. Τοιαύτη κατάστασις προξενεί σοβαρώτατα προβλήματα αερισμού, κυβερνήσεως και προώσεως του πλοίου.
Αι εστίαι της δευτερογενούς ακτινοβολίας είναι μεν ασθενούς εντάσεως αλλά επίμοναι, η ακτινοβολία των δυνατόν να διαρκέση επί αρκετάς ώρας, ώστε η ολική δόσις ραδιενεργού μολύνσεως, η οποία είναι το γινόμενον της εντάσεως επί τον χρόνον, να ανέλθη εις επικίνδυνα επίπεδα. Ως εκτούτου καθίσταται απολύτως ουσιώδης η ταχυτάτη και αποτελεσματική απαλλαγή του πλοίου εκ των ραδιενεργών εστιών. Μία πρακτική αντιμετώπισης του ζητήματος είναι η ράντισις δια θαλασσίου ύδατος των καταστρωμάτων και υπερκατασκευών ώστε δια της αποπλύσεως των να επιτυγχάνεται η απομάκρυνσις των ραδιενεργών εστιών. Προς την κατεύθυνσιν αυτήν έχουν ήδη εκτελεσθή δοκιμαί επί πλοίων του Αμερικανικού και Βρεταννικού ναυτικού.
Δια να τεθή εις ενέργειαν ο μηχανισμός αντιμετωπίσεως της ραδιενεργείας, είναι απαραίτητος η έγκαιρος και ακριβής εξακρίβωσις της παρουσίας της. Δια τούτο είναι αναγκαία η ύπαρξις οργάνων δια την ανίχνευσιν και μέτρησιν της εντάσεως της διενεργού ακτινοβολίας. Τα πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα όργανα είναι οι μετρηταί Geiger.
Αι εξαιρετικαί ιδιότητες των οργάνων αυτών (μικρόν βάρος και όγκος, ακρίβεια ενδείξεων) καθιστούν δυνατοτάτην την χρησιμοποίησίν των και υπό των πολεμικών πλοίων.
Δια την μέτρησιν της δόσεως ραδιενεργού μολύνσεως χρησιμοποιείται ειδική φωτογραφική πλαξ  φερομένη υπό ενός εκάστου των ανδρών. Η πλαξ προσβαλλομένη υπό ραδιενεργού ακτινοβολίας υφίσταται αλλοίωσιν εις βαθμόν ανάλογον με την έκτασιν της προσβολής της.
Εν συνεχεία κατάλληλος εμφάνισις της πλακός δίδει κατευθείαν το ποσοστόν ραδιενεργού μολύνσεως του κατόχου της εις (r).

Ανασκόπησις.
Η αντιμετώπισις των διαφόρων προβλημάτων δια την καταπολέμησιν των αποτελεσμάτων της ατομικής επιθέσεως, είναι εις εκ των σημαντικοτέρων παραγόντων οίτινες θα κατευθύνουν την περαιτέρω εξέλιξιν του πολεμικού πλοίου.
Ιδιαιτέρως η ανάγκη της αποτελεσματικής καλύψεως του προσωπικού ήτις συναντάται καθ’ όλα τα στάδια, θα παίζη πρωτεύοντα ρόλον τόσον εις την οργάνωσιν όσον και την κατασκευήν του πλοίου. Επιτυχής λύσις του προβλήματος αυτού, εκμηδενίζει την πιθανότητα ακινητοποιήσεως πολεμικού πλοίου λόγω ραδιενεργού μολύνσεως του πληρώματός του, ενώ το πλοίον από απόψεως υλικού θα παραμένη καθ’ ολοκληρίαν άθικτον.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

[1] Ως Σημείον Μηδέν (Σ.Μ.) ορίζεται η προβολή του σημείου της εκρήξεως επί της επιφανείας της θαλάσσης.




Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...